Artikelen over duurzaam en winstgevend telen volgens Plant Empowerment
Artikelen, dat wil zeggen wat meer diepgaande beschrijvingen van de principes van Plant Empowerment of de praktische toepassing daarvan door de Auteurs en gast-schrijvers.
Door Peter Geelen Plant Empowerment Academy, februari 2024
Afgelopen jaar zijn de deelnemers van de Academy Sierteelt aan de slag gegaan met de sturing van de assimilatenbalans op korte termijn (etmaal). Een voorproefje van Digitaal Telen met het standaard monitoringsprotocol. Er is ervaring opgedaan met het eenvoudige handvat van een constante RTR (Ratio Temperature to Radiation), oftewel Temperatuur – Licht verhouding. Daarmee wordt het evenwicht van de assimilatenbalans op korte termijn (etmaal) gemonitord en gestuurd. Een methode die dus ook in de sierteelt steeds meer ingeburgerd raakt.
Op weg naar Digitaal telen met standaard monitoring
Regelmatig horen wij dat het misverstand heeft postgevat dat Het Nieuwe Telen met name toegespitst is op de groenteteelt. Daarom deze keer ervaringen van de deelnemers van de Academy Sierteelt. Zij benutten ook de RTR als handvat om licht en warmte efficiënt te benutten in de teelt van potplanten en snijanthurium. Teelten die duidelijk afwijken van de groenteteelt omdat veel licht afgeschermd wordt zodat de gerealiseerde lichtsommen veel lager liggen: max 10 mol/m2.dag. De temperatuurverhoging op licht (de RTR) is echter veel hoger. Een ander opmerkelijk verschil is dat in de sierteelt de PAR meter in de kas bijna standaard wordt toegepast. Dit is overigens ook noodzakelijk om de aanmaak van assimilaten te monitoren als er veel belicht, geschermd en/of gecoat wordt.
Opmerking: De nieuwe handleiding “Plant Empowement Digitaal Telen” kan besteld worden in de webshop.
Meer balans voor potplanten met een hogere RTR
De onderstaande figuur laat zien dat een deelnemer met groene potplanten een streeflijn bepaald had voor de RTR met een basistemperatuur van 19 °C en een lichtverhoging van 5 °C per 10 mol (groene lijn).
De berekende regressielijn (rode lijn) door de puntenwolk laat echter zien dat de realisatie tussen januari en september 2023 gemiddeld op een RTR van 19 + 6 ligt. Aangezien het gewas zich prima ontwikkeld heeft, besluit deze tuinder om voor het komende jaar de streeflijn te verhogen naar 19 °C + 6 °C per 10 mol. Daarmee creëert hij tevens ruimte om de assimilatenbalans nog meer te stabiliseren (minder spreiding van de puntenwolk). Immers op 50% van de dagen waarop de temperatuur te laag gerealiseerd is (punten onder de rode lijn), kan met een temperatuurverhoging eenvoudig de streeftemperatuur bereikt worden. De bedoeling is om de zon de warmte te laten leveren door overdag minder te ventileren en in de nacht meer te schermen. De lichtbenutting neemt op deze dagen daardoor toe omdat met minder ventileren de fotosynthese hoger is door meer vocht en CO2.
De volgende stap is om op de andere 50% van de dagen balans te creëren door de een lagere temperatuur te realiseren.
Energie besparen voor potplanten met de RTR als handvat
Vervolgens zijn we voor deze potplantenteelt gaan inzomen op mogelijkheden om tijdens de winter energie te besparen. In onderstaande grafiek zijn de gerealiseerde etmaaltemperatuur en lichtsom (rode punten) in de maanden januari en februari 2023 te zien. Deze verlopen ongeveer volgens de streeflijn 19 °C + 6 °C per10 mol (groene lijn). Met de oranje lijn ligt de basistemperatuur lager op 18 °C maar is de lichtverhoging groter, namelijk 10 °C per 10 mol. Met de oranje lijn wordt gemiddeld dezelfde temperatuur gerealiseerd als bij de groene lijn. Echter op donkere dagen rond 1,5 mol PAR ligt de etmaaltemperatuur 0,5 °C lager, en op lichte dagen rond 3,5 mol PAR 0,5 °C hoger. De ontwikkelingssnelheid van de planten is gelijk bij beide RTR lijnen. Echter bij de oranje streeflijn hoeft minder gestookt te worden op de donkere dagen, terwijl de lichte dagen de hogere temperatuur energiezuinig ingevuld moet worden door de zon en/of intensiever schermen. Dit is een voorbeeld waarbij het werken met de RTR een handvat kan vormen om gerichter energie te besparen anders dan door alleen minder te stoken door bijvoorbeeld de buistemperatuur te begrenzen.
Oefening baart kunst ook in de snij anthurium
Tijdens de cursussen wordt regelmatig de vraag gesteld hoe je nu een constante RTR kunt realiseren? Hiervoor kunnen onder andere 3 methodes gebruikt worden:
1: De kastemperatuur momentaan op laten lopen als er meer PAR licht is.
2: De nachttemperatuur verhogen naarmate er op de dag ervoor een hogere PAR som is gerealiseerd.
3: Het moment van de overgang van de dag naar de nacht lichtsom-afhankelijk maken. Dus op donkere dagen eerder naar de nachttemperatuur dalen dan op lichte dagen. Met name in de periode van het jaar dat de nachten korter zijn dan de dag, is dit een noodzakelijke ingreep om niet te hoog in temperatuur uit te komen op de donkere dagen.
Elke klimaatcomputer biedt zijn eigen mogelijkheden om de genoemde methodes te automatiseren. Onderstaande grafiek van een snij anthuriumteelt laat zien dat je beloond wordt met een constant gerealiseerde temperatuur-lichtverhouding als je hier bewust mee bezig bent.
Met de rode lijn is een basistemperatuur rond 18 °C gerealiseerd, met een lichtverhoging van ongeveer 5 °C per 10 mol. Ook hier is gediscussieerd hoe je energie kunt besparen met de oranje koers van 17 °C + 8 °C per 10 mol. Dan kan op dagen met minder dan 4 mol PAR licht de kastemperatuur dalen met 0,5 tot 1 °C. Dit wordt dan gecompenseerd op dagen met meer dan 4 mol licht met een 0,5 à 1 °C hogere temperatuur. Het idee is dat de gemiddelde ontwikkelingssnelheid hetzelfde blijft. Daarbij moet opgemerkt worden dat voorwaarde is dat de ontwikkeling niet stil komt te staan boven 17 – 18 °C.
Conclusie : RTR zorgt voor goede sier
Het telen met een constante RTR versterkt dus de balans op de assimilatenbalans op drie niveaus. Allereerst zorgt een constante RTR voor balans op de korte termijn (etmaal). Het ondersteunt ook de balans op de lange termijn (weekbasis) doordat een constant evenwicht ontstaat tussen bovengrondse groei (bloemen, bladafsplitsing) en de wortelontwikkeling. De regelmatige wortelontwikkeling is voorwaarde voor optimale nutriënten voorziening, nodig voor optimale kwaliteit en gezondheid. Denk hierbij ook aan het voorkomen van te veel worteldruk of watergebrek.
Tenslotte vormt de streef RTR een eenvoudig handvat om momentaan de fotosynthese op een hoger niveau te zetten door minder te luchten en energie te besparen door meer met het licht mee te telen. Kortom, ook in de sierteelt is een gewas in balans gezond en weerbaar, hetgeen leidt tot meer rendement op een duurzame manier met optimale benutting van het natuurlijke licht en warmte.
Copyrights: Peter Geelen Plantmonitoring.NL
Raadpleeg ook de website van KasalsEnergiebron. Aanmelden voor de tweewekelijkse nieuwsbrief kan via de link onderaan de homepage.
Door Peter Geelen Plant Empowerment Academy, september 2023
Afgelopen jaar zijn de deelnemers van de Academy Tomaat 10 keer bij elkaar geweest. Daarbij stond het meten, voorspellen en verbeteren van de plantbalans centraal. Er is ervaring opgedaan met het eenvoudige handvat van een constante RTR (Ratio Temperature to Radiation), oftewel Temperatuur – Licht verhouding. Daarmee wordt het evenwicht van de assimilatenbalans op korte termijn (etmaal) gemonitord. Een methode die steeds meer ingeburgerd raakt. Reden voor Kas als Energiebron om hiervoor een standaard dashboard te ontwikkelen.
Op weg naar standaard monitoring
In het project Het Nieuwe Telen in de praktijk wordt hard gewerkt aan het ontwikkelen van een standaard monitoringsprotocol en dashboarden om de effecten van Het Nieuwe Telen zichtbaar en meetbaar te maken. De deelnemers van deze Academy Tomaat hebben hier alvast een voorproefje van gehad.
Zoals in hoofdstuk 6.8, 7.6 en het stappenplan in hoofdstuk 10.4 van het boek “Plant Empowerment, de basisprincipes” beschreven staat, kun je de leercurve in 3 stappen versnellen met de RTR.
Gezonde sterke plant vormt de basis
De natuurlijke kracht van planten is de basis voor een duurzame ontwikkeling van de glastuinbouw en vormt het uitgangspunt in het teeltconcept Plant Empowerment. Immers een gezonde, krachtige en weerbare plant bespaart de meeste energie, CO2, water, nutriënten en heeft minimale gewasbeschermingsmiddelen nodig. De focus richt zich op een plant die evenwicht realiseert op de assimilatenbalans, waterbalans en energiebalans en daardoor gezond, weerbaar en sterk is.
Stap 1 : Breng de gerealiseerde RTR in kaart
Bovenstaande puntenwolk (elk punt is 1 etmaal) met op de X-as de lichtsom en op de Y-as de gerealiseerde etmaaltemperatuur, laat zien dat in de eerste helft van 2023 tot 2000 Joule/cm2.dag de etmaaltemperatuur redelijk constant stijgt met toenemende instraling. Bij hogere instraling is de temperatuur constant gehouden rond de 21 °C. Deze deelnemer concludeerde dat hij komend jaar de stijging van de temperatuur verder wil doorzetten, zodat hij bij hoge instraling minder hoeft te luchten, waardoor CO2 en vocht ook op een hoger niveau blijven, en daarmee het licht beter benut wordt voor de aanmaak van assimilaten (basisprincipe 1 van de assimilatenbalans).
Stap 2 : maak de RTR constanter
Een andere manier om dit zichtbaar te maken is onderstaande grafiek in het dashboard.
In de tweede helft van 2023 is de spreiding van de etmaaltemperatuur veel groter bij eenzelfde lichtsom. Dat betekent dat de assimilatenbalans van het gewas continu uit evenwicht is. Op dagen met dezelfde aanmaak van assimilaten (lichtsom) varieert het verbruik van assimilaten (etmaaltemperatuur) met 4 tot 6 °C. De groene lijn is de streef-RTR. Er is goed te zien dat op de meeste dagen de Temperatuur boven de streeflijn is gerealiseerd.
Onder in deze grafiek van een andere deelnemer, staat de streef RTR van 3 °C/1000 Joule (oranje) en de gerealiseerde RTR (donkerrood onder). De basistemperatuur is 16 °C. In één oogopslag is te zien dat de gerealiseerde RTR sterk wisselt. Als de rode lijn boven de oranje lijn loopt is de temperatuur te hoog geweest, eronder te laag. Hoe beter de rode lijn de oranje lijn volgt, hoe constanter de gerealiseerde RTR en hoe meer balans. De absolute afwijking van de gerealiseerde etmaaltemperatuur (lichtrood met stip boven) met de streeftemperatuur (groen) is daarboven af te lezen. Deze deelnemer concludeerde dat het eenvoudig is om de balans constanter te maken door de temperatuur te verhogen op de dagen dat de temperatuur te laag is geweest (rode lijn loopt onder de groene).
Stap 3 : meer balans met hogere streef RTR
Op dagen dat de temperatuur te hoog is geweest, blijkt dat dit meestal veroorzaakt wordt door de buitentemperatuur.
Conclusie : RTR verbindt plantbalans op 3 niveaus
Het telen met een constante RTR versterkt dus de balans op de assimilatenbalans op drie niveaus. Allereerst zorgt een constante RTR voor balans op de korte termijn (etmaal). Het ondersteunt de balans op de lange termijn (weekbasis) waarbij er een evenwicht ontstaat tussen de sinkgrootte (verbruik van assimilaten) en de langjarige gemiddelde lichtsom (aanmaak). De streef RTR vormt ook een eenvoudig handvat om momentaan de fotosynthese op een hoger niveau te zetten door minder te luchten (zoals hierboven bij het eerste voorbeeld). Een gewas dat langdurig in balans geteeld wordt zal een constante groei vertonen tussen vegetatief en generatief. Ook de wortelgroei blijft regelmatig waardoor water en nutrienten altijd voldoende beschikbaar zijn, en worteldruk minder (kwaliteits)problemen oplevert. Kortom een gewas in balans is gezond en weerbaar, hetgeen leidt tot meer rendement op een duurzame manier met optimale benutting van natuurlijk licht en warmte.
Peter Geelen
Plant Empowerment Academy
Copyrights Plantmonitoring.NL
Door Peter Geelen Plant Empowerment Academy, september 2022
Denkrichtingen voor Het Nieuwe Telen met Plant Empowerment
Proloog
In deze serie artikelen reiken de auteurs van het boek Plant Empowerment handvatten aan om spaarzaam én efficiënt om te gaan met energie. Rendement en duurzaamheid gaan hand in hand door de basisprincipes van dit teeltconcept, dat al jaren dient als fundament van het Nieuwe Telen, toe te passen. Een korte animatie van 150 sec op het kennisplatform www.plantempowerment.academy maakt dit duidelijk.
Deze proloog geeft de hoofdlijnen aan. Om de leercurve te versnellen, werken wij deze stapsgewijs uit in een serie artikelen.
De natuurlijke kracht van planten
Planten zijn van nature duurzaam doordat zij efficiënt omgaan met licht, warmte, water en nutriënten. Zij houden, onder zeer verschillende omstandigheden, de assimilatenbalans, waterbalans en energiebalans in evenwicht. Deze natuurlijke kracht van planten vormt de basis voor optimale groei in combinatie met een laag energiegebruik.
De 3 uitgangspunten zijn:
Gezonde sterke plant vormt de basis
Deze natuurlijke kracht van planten is de basis voor een duurzame ontwikkeling van de glastuinbouw en vormt het uitgangspunt in het teeltconcept Plant Empowerment. Immers een gezonde, krachtige en weerbare plant bespaart de meeste energie, CO2, water, nutriënten en heeft minimale gewasbeschermingsmiddelen nodig. De focus richt zich op een plant die evenwicht realiseert op de assimilatenbalans, waterbalans en energiebalans en daardoor gezond, weerbaar en sterk is.
Geïntegreerde benadering om beperkende factor in beeld te krijgen
De sleutel voor spaarzaam energiegebruik ligt in het ondersteunen van de natuurlijke kracht van planten om deze 3 plantbalansen in evenwicht te houden. Door een geïntegreerde (holistische) benadering gaan de drie plantbalansen (assimilatenbalans, waterbalans, energiebalans) en de drie kasbalansen (CO2 balans, vochtbalans, energiebalans) elkaar versterken. De route naar een laag energieverbruik ligt dus niet in één of meerdere oplossingen maar juist in de samenhang van maatregelen. De balansen zijn continu in beweging. Hierdoor verandert de beperkende factor ook continu. Goede monitoring van de balansen helpt de beperkende factor te volgen en de juiste maatregelen te nemen.
Onderscheid impact en reactietijd van de factoren
U kunt maatregelen beter beoordelen door onderscheid te maken in de impact en de reactietijd van een factor. Zo heeft de temperatuur een momentaan effect op de fotosynthese, de etmaaltemperatuur een korte termijneffect op de assimilatenverdeling en heeft de sturing van de plantbelasting een lange termijneffect op de assimilatenbalans. De snelheid van het effect van de maatregelen neemt in deze volgorde af, maar de impact neemt juist toe.
Aanpassing van de teeltstrategie vereist aanpassing van de mens
Drie aandachtspunten vormen de hoofdrichting bij de toepassing van Het Nieuwe Telen met het teeltconcept Plant Empowerment. De rode draad om alle zes plant- en kasbalansen elkaar te laten versterken is:
– Licht en warmte optimaal benutten
– Minimaal ventileren
– Maximaal isoleren
Voor de toepassing van bovenstaande rode draad zijn de volgende drie aandachtspunten richtinggevend voor de teeltstrategie:
– De plant vormt het uitgangspunt, waarna de techniek dienend is aan de plant. Technische innovaties zijn niet primair de oplossing voor een duurzame ontwikkeling.
– Warmer telen biedt jaarrond de meeste mogelijkheden voor energiebesparing.
– Een planmatige aanpak, gebaseerd op de wetmatigheden van de 6 balansen, is een krachtige basis voor een (nieuwe) teeltstrategie. Daarbij hoort monitoring op basis van objectieve data.
Bovenstaande rode draad van het teeltconcept Plant Empowerment vormt de basis voor Het Nieuwe Telen, met als doel meer rendement met minder energie. In het boek Plant Empowerment, de basisprincipes is dit samengevat in hoofdstuk 10.7: Geïntegreerde aanpassing van de teeltstrategie en hoofdstuk 2: Plant Empowerment in een notendop.
De Parabel van Tao de Poeh in het voorwoord vat het als volgt samen :
“Op de terugreis van het K’oen-loen-Gebergte verloor de Gele Keizer de donkere TAO-parel. Hij zond Kennis uit om haar te zoeken, maar Kennis was niet in staat haar te begrijpen. Hij zond Verre Blik uit, maar Verre Blik was niet in staat haar te zien. Hij zond Welsprekendheid uit, maar Welsprekendheid kon haar niet beschrijven. Tenslotte zond hij Onafhankelijke Geest, en Onafhankelijke Geest keerde terug met de parel.“
In het volgende artikel werken we eerst punt 1 uit: Licht en warmte optimaal benutten.
Peter Geelen
Plant Empowerment Academy
Copyrights Plantmonitoring.NL
Het boek
“Plant Empowerment de basisprincipes”
